De geschiedenis van Ierland: Ierse Vrijstaat

Nadat in 1921 een vredesverdrag werd getekend met Groot-Brittannië ging het zuiden van het Koninkrijk Ierland verder als de Ierse Vrijstaat. Met de ondertekening van dit verdrag kwam de Ierse onafhankelijkheidsstrijd eindelijk ten einde. Het betekende echter ook dat de Ierse Vrijstaat akkoord ging met een scheiding met Noord-Ierland. Noord-Ierland werd een protestantse staat en bleef in feite Brits. Dit gebied hoort dus niet bij de Ierse Vrijstaat. De Katholieken werden in deze staat bewust gedegradeerd tot tweederangs burgers.

Moeilijke start

De start van de Ierse Vrijstaat ging bepaald niet over rozen. In de belangrijke politieke partij Sinn Féin waren veel tegenstanders van het vredesverdrag met Engeland. De tegenstanders richtten een nieuwe, eigen partij op, Fianne Fáil. Dit deden zij onder aanvoering van Éamon de Valéra. De spanningen liepen hoog op, waardoor er in feite een burgeroorlog ontstond. Een van de belangrijkste slachtoffers hiervan was uiteindelijk Michael Collins, die een grote rol speelde bij de Paasopstand. Op militair gebied kon de partij tegen het verdrag niet winnen, maar wel op politiek gebied. Fianna Fáil is sinds de oprichting de grootste politieke kracht in de Ierse Vrijstaat geweest en later ook in de Republiek Ierland. Oprichter en partijleider Éamon de Valéra vervulde tussen 1932 en 1948 zonder onderbreking de functie van Taoiseach, oftewel, de premier van Ierland.

Michael Collins

Michael Collins heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Ierland. De Ierse Collins was politicus en verzetsstrijder. Hij was een belangrijke speler in de Ierse onafhankelijkheidsstrijd. Collins werd in 1890 geboren in Sam’s Cross, West-Cork. Op jonge leeftijd stierf zijn vader, die toen al 81 jaar was. Toen Collins 15 jaar was vertrok hij naar Londen om bij zijn zus te gaan wonen. Daarna ging hij studeren aan het King’s College. In 1909 werd hij bij de Irish Republican Brotherhood geïntroduceerd. Deze beweging leidde de Paasopstand in Dublin. In 1916 ging Collins terug naar Ierland en sloot zich aan bij de Irish Volunteers, wat tegenwoordig de IRA is. De Irish Volunteers verzetten zich tegen de overheersing van de Britten, waar op dat moment een steeds grotere weerstand tegen bestond. Het pas een periode van veel onrust.

Paasopstand

Tijdens de Paasopstand werden veel Ieren opgepakt. Onder hen was ook Michael Collins. Hij werd uiteindelijk in december hetzelfde jaar weer vrijgelaten. Hierna begon hij met het opzetten van een inlichtingennetwerk. Ook was hij in 1918 betrokken bij de ontsnapping van de Ierse president Eamon de Valéra uit een Britse gevangenis. Het jaar daarop werd Collins verkozen tot de Ierse Minister van Financiën. Na de Paasopstand veranderde de publieke opinie in Ierland over de Nationalisten. Eerder werden zij gezien als onverantwoordelijke rebellen die Ierland schade zouden toebrengen, maar nu konden zij op meer sympathie rekenen.

Twee stromingen

Na de Paasopstand waren twee stromingen ontstaan in Ierland. Deze stromingen waren kort gezegd gebaseerd op de keuze tussen een politieke en militaire aanpak. Eamon de Valéra was een van de leiders die politiek gericht waren. Michael Colins koos voor de militaire richting. Collins was de grote strateeg binnen de IRA. Hij streed ervoor om het Britse bestuur uit te schakelen, met name op het arme, Ierse platteland.

Bloody Sunday

Een van de bekendste dagen uit de geschiedenis van Ierland is wel Bloody Sunday. De eerste Bloody Sunday vond plaats op 21 november 1920. Op deze dag pleegden Collins en de IRA moordaanslagen op Britse officieren uit de Britse gevechtseenheid de Black and Tans. In Dublin werden uiteindelijk dertien Britse agenten doodgeschoten. Dit liet de Britten natuurlijk niet onberoerd. Later die dag vertrok een konvooi van Britse veiligheidstroepen naar aanleiding van de aanslagen naar een stadion, waar een voetbalwedstrijd tussen Dublin en Tipperary zou plaatsvinden. Er waren in het Croke Park stadion vijfduizend mensen aanwezig om de wedstrijd te kijken. Het intentie was om Croke Park te omsingelen, om de poorten te bewaken en om alle aanwezigen te fouilleren. Dit liep echter helemaal mis. De soldaten begonnen om zich heen te schieten. Na een korte chaos en paniek waren er dertien toeschouwers van de wedstrijd doorgeschoten. De teamleider van het team van Tipperary overleed. Er raakten ook nog eens zeventig mensen gewond. De Britten zetten een beloning van £ 10.000 op het hoofd van Michael Collins.

Nieuw verdrag

In 1921 vonden er onderhandelingen plaats over de onafhankelijkheid van Ierland. President Éamon de Valera liet de onderhandelingen over aan Arthur Griffith en Michael Collins. Hij was zelf een goed onderhandelaar, maar er wordt gedacht dat hij besefte dat een compleet onafhankelijk Ierland onhaalbaar was en dat hij dit nieuws niet zelf wilde brengen. Het resultaat was een Ierse Staat, maar zonder Ulster. Daarnaast moest Ierland trouw aan de Engelse koning zweren. Dit verdrag werd door de Ieren met tegenzin aanvaard. Zij hoopten namelijk dat het een stap was naar een Ierse Republiek die volledig vrij was. Daarnaast wilden zij nog meer bloedvergieten voorkomen. Hoewel het verdrag in Dublin negatief werd onthaald, werd het toch met een kleine meerderheid aangenomen in het parlement.

Irregulars

Na het tekenen van het verdrag raakte de IRA verdeeld in twee groepen. De ene helft was namelijk voor het aannemen van het verdrag, maar de andere groep was tegen. De tegenstanders werden Irregulars genoemd. Uit deze verdeeldheid ontstond een nieuwe burgeroorlog in de geschiedenis van Ierland, die tien maanden duurde.

Dood van Michael Collins

In augustus van 1922 besloot Collins om vanuit Dublin naar Cork te vertrekken, om daar zijn troepen te bezoeken. Twee dagen na zijn vertrek werd het konvooi waarvan hij deel uitmaakte in een hinderlaag gelokt. Bij deze hinderlaag was Collins de enige die werd gedood. Er zijn mensen die beweren dat hij is doodgeschoten door Irregulars, maar er zijn er ook die zeggen dat hij door een van zijn eigen mannen is vermoord. De hinderlaag vond plaats bij Béal na mBláth. Hier staat nu een gedenksteen.

Republiek Ierland

De Republiek Ierland werd uiteindelijk pas uitgeroepen na de Tweede Wereldoorlog. Dit gebeurde in 1949 en met het uitroepen van de Ierse Republiek werden de laatste banden verbroken met Londen. Vanaf dat moment wordt het aangeduid als Ierland.